Το άγγιγμα σε ασθενείς τελικού σταδίου με άνοια
Στα τελικά στάδια της άνοιας, η επικοινωνία γίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Ο ασθενής μπορεί να μην μπορεί να μιλήσει, να ανταποκριθεί ή ακόμα και να δείξει ότι καταλαβαίνει την παρουσία των αγαπημένων του. Όμως, το άγγιγμα παραμένει ένας από τους πιο δυνατούς τρόπους επικοινωνίας. Είναι μια γλώσσα χωρίς λόγια που μπορεί να μεταφέρει αγάπη, ανακούφιση και ασφάλεια.
Γιατί είναι σημαντικό το άγγιγμα στο τελικό στάδιο της άνοιας;
Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτό το στάδιο μπορεί να έχουν μειωμένη συνείδηση και αντίληψη, αλλά οι αισθήσεις τους, όπως η αφή, συχνά παραμένουν ενεργές μέχρι το τέλος. Το απαλό άγγιγμα μπορεί:
• Να προσφέρει μια αίσθηση παρουσίας και συντροφικότητας, ώστε να μην νιώθουν μόνοι.
• Να μειώσει το άγχος και την ανησυχία, καθώς η άνοια μπορεί να προκαλεί σύγχυση και εσωτερική ταραχή.
• Να δημιουργήσει ένα αίσθημα ασφάλειας, ιδιαίτερα σε στιγμές φόβου ή δυσφορίας.
• Να συμβάλει στη διατήρηση μιας ανθρώπινης σύνδεσης, όταν τα λόγια δεν μπορούν πια να το κάνουν.
• Να βοηθήσει στη χαλάρωση και να απαλύνει τυχόν πόνους ή δυσφορία.
Πώς να χρησιμοποιήσεις το άγγιγμα με έναν ασθενή στο τελικό στάδιο της άνοιας
Το άγγιγμα πρέπει να είναι απαλό, ζεστό και προσεκτικό. Καθένας αντιδρά διαφορετικά, γι’ αυτό είναι σημαντικό να παρατηρείς πώς ανταποκρίνεται ο ασθενής.
Απλές και αποτελεσματικές κινήσεις:
• Κράτημα του χεριού: Ένα απαλό, σταθερό κράτημα μπορεί να μεταφέρει αίσθηση ασφάλειας. Αν νιώθεις ότι ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται, μπορείς απλώς να ακουμπήσεις το χέρι σου πάνω στο δικό του.
• Χάδι στο μέτωπο ή στα μαλλιά: Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ανακούφιση σε ένα απαλό χάδι στο κεφάλι.
• Μικρό μασάζ στα χέρια ή στα πόδια: Μπορείς να τρίψεις απαλά τα χέρια ή τα πόδια του με λίγο ενυδατικό λάδι ή κρέμα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει και στην κυκλοφορία του αίματος.
• Τοποθέτηση του χεριού σου στον ώμο ή στην πλάτη του: Ένα ήρεμο άγγιγμα στην πλάτη ή στον ώμο μπορεί να δώσει μια αίσθηση παρουσίας και φροντίδας.
• Χρησιμοποίηση ζεστών υφασμάτων: Αν ο ασθενής δεν αντιδρά καλά στο άμεσο άγγιγμα, μια ζεστή κουβέρτα ή ένα απαλό πανί μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση άνεσης και προστασίας.
Προσαρμογή στο πώς ανταποκρίνεται ο ασθενής
Κάθε ασθενής είναι διαφορετικός. Μερικοί μπορεί να απολαμβάνουν το άγγιγμα, ενώ άλλοι μπορεί να νιώθουν άβολα. Είναι σημαντικό να παρατηρείς σημάδια δυσφορίας, όπως σφίξιμο του σώματος, απόσυρση ή μορφασμούς. Αν ο ασθενής δεν φαίνεται να απολαμβάνει το άγγιγμα, μπορείς να μειώσεις την ένταση ή να βρεις άλλους τρόπους να του προσφέρεις άνεση, όπως ένας απαλός ήχος ή ηρεμιστική μουσική.
Το άγγιγμα ως μορφή αποχαιρετισμού
Όταν κάποιος βρίσκεται στις τελευταίες του στιγμές, το άγγιγμα μπορεί να είναι ένας τρόπος να του δείξεις ότι είσαι εκεί, ότι δεν είναι μόνος. Ένα απαλό χάδι, ένα κράτημα του χεριού ή ακόμα και η απλή φυσική παρουσία δίπλα του μπορούν να έχουν τεράστια σημασία.
Ακόμα κι αν δεν μπορεί να εκφράσει την αντίδρασή του, το σώμα και η ψυχή του μπορεί να νιώσουν τη ζεστασιά και τη φροντίδα σου. Και αυτό είναι κάτι πολύτιμο, τόσο για εκείνον όσο και για εσένα.

Η άνοια φέρνει αναστάτωση και σύγχυση, και αυτό μπορεί να προκαλέσει άγχος στον ασθενή. Ας δούμε γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε:
Γιατί ο ασθενής με άνοια έχει άγχος;
• Το μυαλό μπερδεύεται:
• Η άνοια “μπερδεύει” τον τρόπο που λειτουργεί το μυαλό. Ο ασθενής δυσκολεύεται να θυμηθεί πράγματα, να καταλάβει τι γίνεται γύρω του και να επικοινωνήσει.
• Αυτό τον κάνει να νιώθει ανασφάλεια και φόβο, σαν να βρίσκεται σε ένα άγνωστο και τρομακτικό μέρος.
• Αλλαγές στον εγκέφαλο:
• Η άνοια αλλάζει τον τρόπο που λειτουργούν κάποιες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τα συναισθήματα.
• Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής μπορεί να νιώθει πιο έντονα το άγχος και να δυσκολεύεται να το διαχειριστεί.
• Η καθημερινότητα αλλάζει:
• Η άνοια αναγκάζει τον ασθενή να αλλάξει τις συνήθειές του και τον τρόπο ζωής του.
• Αυτό μπορεί να τον κάνει να νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο και να αγχώνεται.
Πώς μπορώ να βοηθήσω;
• Ήρεμο περιβάλλον:
• Προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον για τον ασθενή.
• Αποφύγετε τους δυνατούς θορύβους και τις απότομες αλλαγές.
• Συναισθηματική υποστήριξη:
• Μιλήστε του με ήρεμο και γλυκό τρόπο.
• Δείξτε του ότι τον καταλαβαίνετε και ότι είστε δίπλα του.
• Μια αγκαλιά ή ένα χάδι μπορεί να τον βοηθήσει να νιώσει πιο ασφαλής.
• Επικοινωνία:
• Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε μαζί του με απλά λόγια και να τον ακούτε με προσοχή.
• Ακόμα κι αν δεν μπορεί να σας απαντήσει, η παρουσία σας και η προσοχή σας τον βοηθούν.
• Δραστηριότητες:
• Ασχοληθείτε μαζί του με δραστηριότητες που του αρέσουν, όπως να ακούσετε μουσική ή να δείτε φωτογραφίες.
• Αυτό τον βοηθά να χαλαρώσει και να νιώσει πιο όμορφα.
Πότε χρειάζονται φάρμακα; Εάν το άγχος είναι πολύ έντονο και δεν βελτιώνεται με τους παραπάνω τρόπους, τότε ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα:

• Για το άγχος και την κατάθλιψη:
• Οι νευρολόγοι, μπορεί να δώσουν χάπια που βοηθούν να ηρεμήσουν οι ασθενείς και να φτιάξει η διάθεση.
• Αυτά είναι συνήθως τα αντικαταθλιπτικά και τα αγχολυτικά.
• Για την αϋπνία:
• Εάν ο ασθενής δεν μπορεί να κοιμηθεί, μπορεί να δοθούν χάπια που βοηθούν στον ύπνο, τα υπνωτικά.
• Για την παράνοια:
• Σε κάποιες περιπτώσεις, η άνοια μπορεί να προκαλέσει παραισθήσεις ή παρανοϊκές σκέψεις πχ να βλέπουν ανθρώπους γύρω τους ή να πιστεύουν πως βρίσκονται σε ξένο σπίτι
• Τότε, οι γιατροί μπορεί να δώσουν αντιψυχωσικά χάπια.
Σημαντικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε:
• Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, και τα φάρμακα που θα δώσει ο νευρολόγος θα εξαρτηθούν από την κατάσταση του ασθενούς.
• Τα χάπια μπορεί να έχουν παρενέργειες, οπότε ο γιατρός θα παρακολουθεί στενά τον ασθενή.
• Τα φάρμακα δεν είναι η μόνη λύση. Η φροντίδα, η αγάπη και η κατανόηση είναι εξίσου σημαντικά.
• Πάντα να συζητάτε με τον γιατρό του ασθενούς για οποιαδήποτε ερώτηση έχετε.
Η φροντίδα, λοιπόν, ενός ασθενούς με άνοια είναι δύσκολη, αλλά με αγάπη και υπομονή, μπορείτε να τον βοηθήσετε να ζήσει μια πιο ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή.

Η αϋπνία στην άνοια είναι ένα σύνθετο και συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς και οι φροντιστές τους.
Αιτίες της αϋπνίας στην άνοια:
• Νευρολογικές αλλαγές:
• Η άνοια προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο , επηρεάζοντας τις περιοχές που ρυθμίζουν τον ύπνο
• Η μείωση της παραγωγής μελατονίνης, μιας ορμόνης που ρυθμίζει τον ύπνο, είναι συχνή στην άνοια.

• Συμπτώματα της άνοιας:

• Η κατάθλιψη και το άγχος, που συχνά συνοδεύουν την άνοια, διαταράσσουν τον ύπνο.
• Οι αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως η νυχτερινή ανησυχία, μπορούν να εμποδίσουν τον ύπνο.
• Φυσικές ενοχλήσεις:
• Η ανάγκη για συχνή ούρηση, οι πόνοι, η δυσφορία και άλλες σωματικές ενοχλήσεις μπορούν να διακόψουν τον ύπνο.
• Η υπνική άπνοια, μια διαταραχή που προκαλεί διακοπές στην αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου, είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους και μπορεί να συνυπάρχει με την άνοια.
• Περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί παράγοντες:
• Η έλλειψη έκθεσης στο φως της ημέρας
• Ένα μη οικείο ή θορυβώδες περιβάλλον μπορεί να δυσκολέψει τον ύπνο.
• Η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης και η μοναξιά μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τον ύπνο.
• Η κακή διατροφή, και η έλλειψη σωματικής άσκησης.
Συνέπειες της αϋπνίας στην άνοια:
• Επιδείνωση των γνωστικών συμπτωμάτων, όπως η μνήμη και η προσοχή.
• Αύξηση της νυχτερινής σύγχυσης και του αποπροσανατολισμού.
• Επιπλέον επιβάρυνση του φροντιστή, λόγω της διαταραγμένης νύχτας.
• Αύξηση της πιθανότητας για πτώσεις και κατάγματα
Τι μπορούμε να κάνουμε;
• Φτιάχνουμε μια “ήσυχη φωλιά”:
• Το υπνοδωμάτιο πρέπει να είναι σκοτεινό, ήσυχο και δροσερό.
• Ένα απαλό φως τη νύχτα μπορεί να βοηθήσει αν ο ασθενής ξυπνήσει.
• Καθιερώνουμε μια “ρουτίνα”:
• Προσπαθούμε να έχει ο ασθενής σταθερές ώρες ύπνου και φαγητού.
• Δημιουργούμε μια χαλαρωτική ρουτίνα πριν τον ύπνο, όπως ένα ζεστό μπάνιο ή απαλή μουσική.
• Προσαρμόζουμε τις “συνήθειες”:
• Αποφεύγουμε τον καφέ και το αλκοόλ, ειδικά πριν τον ύπνο.
• Προσπαθούμε να κινείται ο ασθενής κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά όχι πολύ κοντά στην ώρα του ύπνου.
• Προσπαθούμε να μην κοιμάται πολλές ώρες κατα την διάρκεια της ημέρας.
• Ζητάμε βοήθεια από το νευρολόγο μας:
• Αν ο ασθενής δεν μπορεί να κοιμηθεί, ο γιατρός μπορεί να δώσει κάποιο ήπιο φάρμακο.
• Επίσης ο γιατρός θα δει αν κάποια άλλη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής μπορεί να προκαλεί την αϋπνία.
Σημαντικό:
• Η αϋπνία στην άνοια θέλει υπομονή και αγάπη.
• Μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από το νευρολόγο

Φαρμακευτική αγωγή:
• Τα υπνωτικά φάρμακα πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, λόγω των πιθανών παρενεργειών.
• Η μελατονίνη μπορεί να είναι χρήσιμη σε ορισμένες περιπτώσεις.
• Υπάρχουν και άλλες κατηγορίες φαρμάκων χρήσιμες και αποτελεαματικές όταν δίνονται από έμπειρο στην άνοια νευρολόγο.
• Ο νευρολόγος μπορεί να βοηθήσει στην ρύθμιση άλλων φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής, καθώς κάποιες φορές κάποια φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αϋπνία.
Επομένως:
• Η αντιμετώπιση της αϋπνίας στην άνοια απαιτεί μια εξατομικευμένη προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του κάθε ασθενούς.
• Η συνεργασία με έναν νευρολόγο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού σχεδίου θεραπείας

Μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα είναι μια γενική ονομασία για τη φλεγμονή των μηνίγγων που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Μπορεί να προκληθεί από ιούς, βακτήρια, μύκητες ή παράσιτα.

Η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, συγκεκριμένα, προκαλείται από το βακτήριο Neisseria meningitidis (μηνιγγιτιδόκοκκος) και είναι μια από τις πιο επικίνδυνες μορφές, καθώς μπορεί να εξελιχθεί κεραυνοβόλα και να οδηγήσει σε θάνατο ή σοβαρές επιπλοκές αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.Η κεραυνοβόλος μηνιγγίτιδα είναι μια εξαιρετικά σοβαρή μορφή βακτηριακής μηνιγγίτιδας, που εξελίσσεται ταχύτατα και μπορεί να προκαλέσει θάνατο μέσα σε λίγες ώρες. Εκτός από τη  φλεγμονή των μηνίγγων  έχουμε εδώ και σηψαιμία ( μικρόβια μπαίνουν και στο αίμα , μεταφέρονται παντού στον οργανισμό και προκαλούν βλάβες και σε άλλα όργανα  π.χ σε νεφρά, καρδιά, πνευμόνια κτλ.

Αιτίες – Παθογόνα

Η κεραυνοβόλος μηνιγγίτιδα προκαλείται κυρίως από Neisseria meningitidis (μηνιγγιτιδόκοκκο), ιδίως των οροτύπων A, B, C, W και Y. Άλλα βακτήρια, όπως το Streptococcus pneumoniae και το Haemophilus influenzae τύπου B (Hib), μπορούν επίσης να την προκαλέσουν, αλλά σπανιότερα.

Πώς μεταδίδεται;

Η μετάδοση γίνεται μέσω:
Σταγονιδίων από το φτάρνισμα, τον βήχα ή την ομιλία, στενής επαφής με φορείς του βακτηρίου (φιλί, κοινή χρήση αντικειμένων) ή συνωστισμένων χώρων (σχολεία, στρατόπεδα, πανεπιστήμια)

Πολλοί άνθρωποι είναι φορείς του βακτηρίου χωρίς να νοσούν, αλλά μπορούν να το μεταδώσουν σε ευπαθείς ομάδες π.χ βρέφη, καρκινοπαθείς, νεφροπαθείς, ηλικιωμένους, άτομα με πρόσφατη ίωση.

Ποιες ηλικίες κινδυνεύουν περισσότερο;

Βρέφη & μικρά παιδιά (κάτω των 5 ετών)
Έφηβοι & νεαροί ενήλικες (16-25 ετών)
Ηλικιωμένοι & ανοσοκατεσταλμένοι

Οι νεαροί ενήλικες έχουν αυξημένο κίνδυνο λόγω στενής κοινωνικής επαφής, ενώ τα βρέφη και οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι λόγω ανώριμου ή εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος.

Συμπτώματα

Τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μέσα σε λίγες ώρες και περιλαμβάνουν:

Υψηλό πυρετό με έντονο πονοκέφαλο,
Δυσκαμψία αυχένα
Φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως)
Ναυτία & έμετο, υπνηλία και σύγχυση
Εξάνθημα (αιμορραγικές πετέχειες)

Προσοχή: Αν εμφανιστούν αυτά τα συμπτώματα, η άμεση ιατρική παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας!

Διάγνωση & Θεραπεία

Διάγνωση:
Εξετάσεις αίματος & καλλιέργεια
Οσφυονωτιαία παρακέντηση για εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού
Απεικονιστικές εξετάσεις (αξονική ή και μαγνητική εγκεφάλου)

Θεραπεία:
Άμεση χορήγηση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών (κεφτριαξόνη, πενικιλλίνη, βανκομυκίνη κ.ά.)
Υποστήριξη σε ΜΕΘ αν υπάρχει πολυοργανική ανεπάρκεια
Αντιπηκτικά & αγγειοδιασταλτικά αν υπάρχουν σηψαιμικές επιπλοκές

Πρόληψη – Εμβολιασμός

 Ο εμβολιασμός είναι το πιο ισχυρό μέτρο πρόληψης,  υπάρχουν εμβόλια για όλους τους υπότυπους του μηνιγγιτιδόκοκκου , του αιμόφιλου και του πνευμονιόκοκκου πλέον.

Πόσο επικίνδυνη είναι;

η βακτηριακή μηνιγγίτιδα,  ακόμα και με την ανάπτυξη των αντιβιοτικών έχει μεγάλη θνησιμότητα δυστυχώς! Επομένως, έχουμε:

Θνησιμότητα: 10-15% (ακόμα και με θεραπεία)
Μόνιμες επιπλοκές: 15-20% με
🔹 Κώφωση
🔹 Νοητική αναπηρία
🔹 Ακρωτηριασμοί (λόγω σηψαιμίας)
🔹 Επιληψία

συνοψίζοντας :Η κεραυνοβόλος μηνιγγίτιδα είναι ιατρικό επείγον και απαιτεί άμεση νοσηλεία. Η έγκαιρη χορήγηση αντιβιοτικών και ο εμβολιασμός σώζουν ζωές.

Επιληψία

• Τι είναι: Η επιληψία είναι μια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες, απρόκλητες επιληπτικές κρίσεις. Οι κρίσεις προκαλούνται από ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο.
• Σε τι οφείλεται: Οι αιτίες της επιληψίας ποικίλλουν και περιλαμβάνουν:
  • Γενετικοί παράγοντες.
  • Τραυματισμός στο κεφάλι.
  • Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
  • Λοιμώξεις του εγκεφάλου (π.χ. μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα).
  • Όγκοι στον εγκέφαλο.
  • Προβλήματα κατά τη γέννηση.
  • Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία είναι άγνωστη (ιδιοπαθής επιληψία).
• Συμπτώματα: Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο της κρίσης. Οι κρίσεις μπορούν να είναι:
  • Γενικευμένες κρίσεις: Επηρεάζουν ολόκληρο τον εγκέφαλο και μπορεί να προκαλέσουν απώλεια συνείδησης, σπασμούς, πτώση.
  • Εστιακές κρίσεις: Επηρεάζουν ένα μέρος του εγκεφάλου και μπορεί να προκαλέσουν ποικίλα συμπτώματα, όπως μυϊκές συσπάσεις, αλλαγές στις αισθήσεις, διαταραχές στην ομιλία ή στην όραση, αλλαγές στη συμπεριφορά ή τη συναισθηματική κατάσταση.
• Πρόληψη: Η πρόληψη εστιάζεται στην αποφυγή τραυματισμών στο κεφάλι και στην έγκαιρη αντιμετώπιση λοιμώξεων του εγκεφάλου, όπως η μηνιγγίτιδα και η θεραπεία στη χορήγηση αντιεπιληπτικών φαρμάκων.

Νευραλγία

• Τι είναι: Η νευραλγία αναφέρεται σε έντονο, οξύ, διαπεραστικό ή σαν ηλεκτρικό σοκ πόνο που προκαλείται από βλάβη ή ερεθισμό ενός νεύρου.
• Σε τι οφείλεται: Οι αιτίες της νευραλγίας ποικίλλουν και περιλαμβάνουν:
  • Τραυματισμός: Πίεση, τραυματισμός ή χειρουργική επέμβαση σε ένα νεύρο.
  • Λοιμώξεις: Όπως ο έρπης ζωστήρας (που προκαλεί μεθερπητική νευραλγία).
  • Πίεση από όγκους ή άλλα ανατομικά στοιχεία.
  • Σκλήρυνση κατά πλάκας.
  • Διαβήτης.
  • Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία είναι άγνωστη (ιδιοπαθής νευραλγία).
• Συμπτώματα:
  • Έντονος, οξύς, διαπεραστικός πόνος κατά μήκος της πορείας του προσβεβλημένου νεύρου.
  • Ο πόνος μπορεί να είναι παροδικός ή συνεχής.
  • Μπορεί να πυροδοτηθεί από απλές δραστηριότητες, όπως το άγγιγμα του δέρματος, το μάσημα ή το βούρτσισμα των δοντιών.
  • Η πιο κοινή μορφή είναι η νευραλγία τριδύμου, που επηρεάζει το πρόσωπο.
• Πρόληψη: Η πρόληψη εξαρτάται από την αιτία. Ο έγκαιρος εμβολιασμός κατά του έρπητα ζωστήρα μπορεί να προλάβει τη μεθερπητική νευραλγία.
• Θεραπεία: Η θεραπεία στοχεύει στην ανακούφιση από τον πόνο και μπορεί να περιλαμβάνει:
  • Φάρμακα για την ανακούφιση από τον πόνο (π.χ. αντιεπιληπτικά, αντικαταθλιπτικά, οπιοειδή).
  • Τοπική θεραπεία (π.χ. καψαϊκίνη).
  • Εγχύσεις κορτικοστεροειδών ή τοπικών αναισθητικών.
  • Σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση.

Πολυνευροπάθειες

• Τι είναι: Οι πολυνευροπάθειες είναι μια ομάδα διαταραχών που προκαλούνται από βλάβη σε πολλά περιφερικά νεύρα σε όλο το σώμα. Τα περιφερικά νεύρα μεταφέρουν σήματα μεταξύ του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού και του υπόλοιπου σώματος, ελέγχοντας τις αισθήσεις, την κίνηση και τις λειτουργίες των οργάνων.
• Σε τι οφείλονται: Υπάρχουν πολλές αιτίες πολυνευροπάθειας, όπως:
  • Διαβήτης: Η πιο κοινή αιτία. Η υψηλή γλυκόζη στο αίμα μπορεί να βλάψει τα νεύρα με την πάροδο του χρόνου.
  • Έλλειψη βιταμινών: Ιδιαίτερα η έλλειψη βιταμίνης Β12, θειαμίνης (Β1) και Ε.
  • Κατάχρηση αλκοόλ: Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να βλάψει τα νεύρα.
  • Έκθεση σε τοξικές ουσίες: Ορισμένα χημικά, βαρέα μέταλλα και φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν νευροπάθεια.
  • Αυτοάνοσα νοσήματα: Όπως ο λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και το σύνδρομο Guillain-Barré.
  • Λοιμώξεις: Όπως η νόσος Lyme, ο έρπης ζωστήρας και το HIV.
  • Κληρονομικές παθήσεις: Ορισμένες πολυνευροπάθειες είναι κληρονομικές.
  • Καρκίνος και χημειοθεραπεία: Ορισμένοι καρκίνοι και οι θεραπείες τους μπορούν να προκαλέσουν νευροπάθεια.
• Συμπτώματα: Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τα νεύρα που έχουν προσβληθεί (αισθητικά, κινητικά ή αυτόνομα) και μπορεί να περιλαμβάνουν:
  • Μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, καύσο ή πόνο: Συνήθως στα χέρια και τα πόδια, που μπορεί να εξαπλωθεί προς τα πάνω.
  • Μυϊκή αδυναμία: Δυσκολία στο περπάτημα, αδυναμία στα άκρα.
  • Απώλεια αισθητικότητας: Δυσκολία στην αίσθηση της αφής, της θερμοκρασίας ή του πόνου.
  • Προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού.
  • Δυσλειτουργία των αυτόνομων νεύρων: Προβλήματα με την πέψη, την αρτηριακή πίεση, την ούρηση, την εφίδρωση και τη σεξουαλική λειτουργία.
• Πρόληψη: Η πρόληψη εξαρτάται από την αιτία. Ο έλεγχος του διαβήτη, η υγιεινή διατροφή, η αποφυγή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και η αποφυγή έκθεσης σε τοξικές ουσίες μπορούν να βοηθήσουν.
• Θεραπεία: Η θεραπεία στοχεύει στην αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας, εάν είναι γνωστή. Περιλαμβάνει επίσης φάρμακα για την ανακούφιση από τον πόνο και άλλα συμπτώματα, φυσικοθεραπεία και εργοθεραπεία.

Νόσος Πάρκινσον

• Τι είναι: Προοδευτική νευροεκφυλιστική νόσος που επηρεάζει την κίνηση. Χαρακτηρίζεται από την απώλεια ντοπαμινεργικών νευρώνων σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται μέλαινα ουσία.
• Σε τι οφείλεται: Η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή, αλλά εμπλέκονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
• Συμπτώματα:
  • Τρέμουλο (συνήθως σε ηρεμία).
  • Βραδυκινησία (επιβράδυνση των κινήσεων).
  • Μυϊκή δυσκαμψία.
  • Προβλήματα ισορροπίας και βάδισης.
  • Διαταραχές ομιλίας.
  • Δυσκολία στη γραφή.
• Πρόληψη: Δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης, αλλά η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή μπορεί να έχουν προστατευτικό ρόλο.
• Θεραπεία:
  • Φάρμακα που αναπληρώνουν τη ντοπαμίνη ή μιμούνται τη δράση της.
  • Φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία.
  • Σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση (εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση).

Άνοια

• Τι είναι: Σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από έκπτωση των νοητικών λειτουργιών (μνήμη, σκέψη, λογική, γλώσσα, κρίση) σε βαθμό που επηρεάζει την καθημερινή ζωή. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας.
• Σε τι οφείλεται: Υπάρχουν διάφορες αιτίες, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ (συσσώρευση πρωτεϊνών στον εγκέφαλο), αγγειακά προβλήματα (αγγειακή άνοια), νόσος Πάρκινσον, κ.ά.
• Συμπτώματα:
  • Απώλεια μνήμης (ιδιαίτερα της πρόσφατης μνήμης).
  • Δυσκολία στην ομιλία και την κατανόηση.
  • Προβλήματα προσανατολισμού (χρόνου και χώρου).
  • Αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα.
  • Δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών.
• Πρόληψη:
  • Υγιεινή διατροφή.
  • Τακτική άσκηση.
  • Νοητική δραστηριότητα.
  • Κοινωνική συναναστροφή.
  • Έλεγχος των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου (π.χ. υπέρταση, διαβήτης, χοληστερίνη).
• Θεραπεία: Δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την άνοια, αλλά υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και να βελτιώσουν ορισμένα συμπτώματα.

Σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ):

• Τι είναι: Αυτοάνοση νόσος που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό). Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στην μυελίνη, την προστατευτική ουσία που περιβάλλει τις νευρικές ίνες, προκαλώντας φλεγμονή και βλάβη.
• Σε τι οφείλεται: Η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή, αλλά θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
• Συμπτώματα: Τα συμπτώματα ποικίλλουν και εξαρτώνται από την περιοχή του νευρικού συστήματος που έχει προσβληθεί. Μπορεί να περιλαμβάνουν:
  • Κόπωση.
  • Προβλήματα όρασης (π.χ. θολή όραση, διπλωπία, οπτική νευρίτιδα).
  • Μυϊκή αδυναμία.
  • Προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού.
  • Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα.
  • Δυσκολία στην ομιλία.
  • Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης.
  • Προβλήματα με την ουροδόχο κύστη και το έντερο.
• Πρόληψη: Δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης της ΣΚΠ.
• Θεραπεία:
  • Φάρμακα που τροποποιούν την πορεία της νόσου (ανοσοτροποποιητικά φάρμακα).
  • Κορτικοστεροειδή (για την αντιμετώπιση των εξάρσεων).
  • Φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
  • Φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία.